Kotor ima dugu tradiciju civilizacije i kulture, prvenstveno zahvaljujući istorijskim prilikama u kojima se razvijao. Kulturni i umjetnički život veoma se razvijaju u XV i XVI vijeku pod uticajem humanizma i renesanse, koje u naše krajeve donose učeni ljudi koji pripadaju svjetovnim ili duhovnim intelektualnim slojevima. Tako u XIII vijeku imamo nižu gimnaziju, a u XV višu gimnaziju ili gramatikalno -humanističku školu, u XIV vijeku imamo i prvu apoteku, što svjedoči o razvijenoj kulturnoj svijesti građana.
Zahvaljujući geografskom položaju i istorijskim prilikama Kotor je imao relativno povoljne uslove za nabavku i korišćenje knjiga. Međutim, biblioteke kao posebne institucije i bibliotekarstva kao zanimanja nije bilo. O tome svjedoče dva navoda koje dr Miloš Milošević navodi u svom radu ’’Prilog proučavanju čitaonica i biblioteka u Kotoru i okolini’’: prvi iz 1871 g. kada se na traženje Centralne statističke komisije u Beču, kratko odgovara : ’’… u Kotoru knjižnice nikakove nema’’ i drugi iz 1936. godine kada na pitanje Ministarstva unutrašnjih poslova, predsednik opštine Antun Sablić odgovara da ’’ gradska opština nema svoje vlastite biblioteke i čitaonice, ali postoje privatne biblioteke i biblioteke raznih društava koje su bogate starom literaturom’’. Iz navedenoga slijedi zaključak da su knjige i biblioteke bile privilegija i potreba svjetovnog i duhovnog intelektualnog sloja građanstva, prvenstveno zbog njihovih kontakata sa razvijenijim društvenim okruženjima iz susjedstva, posebno sa Dubrovnikom i Mletačkom republikom. Formirale su se crkvene i privatne biblioteke uglavnom zatvorenog tipa, tako da su ih mogli koristiti samo određeni društveni slojevi: plemstvo i sveštenstvo. I pored toga ove biblioteke su imale značajan društveni uticaj, jer su učeni duhovnici učili djecu pismenosti i time prosvećivali i obrazovali buduće naraštaje.
Preteča narodnog bibliotekarstva u Boki Kotorskoj je’’Casino nobile’’ (Plemićki klub) koji je postojao od 1797. do 1814. godine. To je bilo javno kulturno-prosvjetno društvo koje je okupljalo plemstvo, gdje su se uglavnom čitale novine i knjige. Međutim, nisu ostali sačuvani podaci o biblioteci društva. Poslije ovoga i drugi slojevi stanovništva osnivaju svoja društva. Tako je nastao’’ Societa del casino’’(Društveni klub), koji je radio od 1843. do 1880. godine, gdje su se okupljali građani i činovnici, zatim je tu ’’Slavljanske čitaonica’’ u Kotoru, osnovana 1849. godine kojoj su austrijske vlasti zabranile rad 1880 godine zbog izbora Svetozara Miletića za počasnog člana. Godine 1861. osnovana je’’Slavljanska čitaonica’’ na Prčanju koja je opkupljala mještane i pomorce, dok je 1862. godine osnovana čuvena’’Slavljanska čitaonica’’ u Dobroti čiji su proklamovani ciljevi bili: pomorstvo, trgovina i njegovanje narodnog jezika. Ova čitaonica je postojala do 1945. godine i imala veoma značajnu društvenu ulogu.
Prva javna narodna biblioteka u Kotoru je osnovana 1832. godine ’’Biblioteka opštestva Kotorskog’’, ali o njoj nemamo sačuvanih arhivskih podataka, već posredni izvori potvrđuju njeno postojanje. Stoga se za najstariju javnu biblioteku u Crnoj Gori smatra ’’Biblioteka opštestva Risanskog’’, osnovana 1835. godine. Gradska biblioteka u Kotoru je osnovana 1952. godine, a u maju 1964. godine je pripojena Centru za kulturno-prosvjetnu djelatnost, današnjem Kulturnom centru ’’Nikola Đurković’’ u čijem sastavu se i danas nalazi.
